MACIEJ RATAJ urodził się 19 lutego 1884 r. we wsi Chłopy w powiecie Rudki, w województwie lwowskim. Pochodził z rodziny niezbyt zamożnego, lecz światłego chłopa.

Jego dzieciństwo upłynęło na pasaniu krów, zabawach i czytaniu. Naukę rozpoczął w szkole ludowej w Rudkach, a następnie uczęszczał do szkoły do oddalonego o 3 km od Rudek Komarna. Następnie kształcił się w Gimnazjum Klasycznym we Lwowie. Rodzice nie mogli wspierać go materialnie, dlatego też od 4 klasy musiał sam zarabiać na swoje utrzymanie, udzielał korepetycji. Po ukończeniu gimnazjum podjął studia filologiczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, a także studiował prawodawstwo państw zachodnich.

Maciej Rataj

W 1908 roku, po ukończeniu studiów, podjął pracę w VI Gimnazjum we Lwowie jako nauczyciel łaciny. W 1917 roku, przez kilka miesięcy, udzielał korepetycji dzieciom księcia Czartoryskiego, a w 1918 roku objął stanowisko nauczyciela łaciny w Gimnazjum w Zamościu.

Podczas studiów brał aktywny udział w organizacjach takich jak Bratnia Pomoc i Towarzystwo Szkoły Ludowej imienia Tadeusza Kościuszki. Nawiązał też bliższe kontakty z Polskim Stronnictwem Ludowym. W 1908 r., po rozpadzie PSL, Maciej Rataj opowiedział się po stronie PSL „Piast”. W 1918 r. rozpoczął współpracę z działaczami PSL „Wyzwolenie” i stał się faktycznym organizatorem ruchu ludowego na Zamojszczyźnie. Podczas pobytu w Zamościu redagował i wydawał „Gazetę Zamojską”. Został posłem na Sejm z listy PSL „Wyzwolenie” i na stałe przeprowadził się do Warszawy. W lipcu 1920 roku Maciej Rataj został członkiem Rady Obrony Państwa, a w koalicyjnym rządzie Witosa, ministrem wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Pełniąc te funkcje doprowadził do uchwalenia przez Sejm, 17 lutego 1921 roku, ustawy o zakładaniu i utrzymaniu powszechnych szkół podstawowych, powstania systemu kształcenia i dokształcania nauczycieli, powołania Państwowego Instytutu Pedagogicznego. Z jego inicjatywy powołano też (18.03.1921 r.) Komisję Pedagogiczną, która opracowała nowoczesny program oświaty.

1 grudnia 1922 r. Maciej Rataj został marszałkiem Sejmu RP. Pod jego przewodnictwem Sejm uchwalił 480 ustaw dotyczących wszystkich dziedzin życia państwowego, 100 ustaw skarbowych, ratyfikował też 105 umów międzynarodowych.

W dniu wybuchu II wojny światowej Maciej Rataj pozostał w Warszawie i przystąpił do tworzenia konspiracyjnego Stronnictwa Ludowego oraz konspiracyjnego ośrodka politycznego Polski Podziemnej. Nawiązał kontakt ze Służbą Zwycięstwu Polski utworzoną przez gen. Michała Karaszewicza – Tokarzewskiego i wchodził w skład Głównej Rady Politycznej. 28 listopada 1939 r. został aresztowany przez gestapo i trafił na Pawiak. Niemcy podejrzewali go, że znał tajemnicę ukrycia dzieł sztuki warszawskiej „Zachęty”.

Po zwolnieniu z więzienia, w lutym 1940 roku,  Maciej Rataj wznowił działalność konspiracyjną wśród ludowców. 24 marca 1940 r. Macieja Rataja ponownie aresztowano i osadzono w więzieniu. 21 czerwca 1940 roku został rozstrzelany przez gestapo. Pochowano go w zbiorowej mogile w lesie koło Palmir, gdzie hitlerowcy na rozkaz Hansa Franka, dokonywali egzekucji na polskich patriotach.

Zwłoki Macieja Rataja ekshumowano w czerwcu 1946 r. i uroczyście pochowano w oddzielnej mogile.